Oké, dat laatste is niet waar, maar ik wil maar aangeven: Den Bosch deed ooit iets dat in de verte leek op bruisen. Een klein bubbeltje. Een licht mousserende wijn. Het is allemaal minder geworden. Dat heeft verschillende redenen. De crisis natuurlijk, altijd de crisis, waardoor jongeren niet meer uitgingen, toffe tenten hun deuren moesten sluiten, en dan was er nog de opkomst van gaming, social media, de afbraak van de culturele sector en ik kan nog wel even doorgaan maar het is een feestelijke gelegenheid, dus laten we het gezellig houden. Punt is: wie afgelopen tien jaar in Den Bosch iets wilde, wat dan ook, had keuze uit een beperkt aanbod. Bruinkroegen. Restaurants. Nog meer bruinkroegen. Een paar hippe cafés, een verdwaalde wijnbar, en nog meer bruinkroegen. Aan bitterballen geen gebrek, aan spanning des te meer. Den Bosch is allang geen mousserende wijn meer. Eerder een doodgeslagen fluitje pils in de handen van een tevreden murmelende vijftiger die naar onze mooie krullende geveltjes staat te kijken.

We zijn een openluchtmuseum. Een dependance van de Efteling waar je in kunt wonen. Den Bosch mag zich er graag op laten voorstaan dat er hier veel kan. Zoals elke stad. Eer is geen stad die beweert: als je hier iets wil moet je door zeven brandende hoepels springen, door een bak gebroken glas kruipen, vijf aanvragen doen en daarna tien jaar wachten. Geen enkele stad zegt: als je hier iets geks wil, knap het dan maar lekker zelf op. En toch komt het er in de praktijk vaak op neer. Als je hier iets geks wil doen, knap het dan maar lekker zelf op. En dan maar hopen dat er mensen zijn die zeggen: oké, kom maar op met je zeven brandende hoepels. Even terug naar vroeger. Vroeger, als de wind slecht stond, dan rook het in heel de stad naar verbrand roggebrood. ‘Gatver, de Koudijs’, zeiden we dan. Vonden we heel normaal: een fabriek aan de rand van het centrum die wanneer de weersomstandigheden tegenzaten de ruftlucht van klam veevoer door de stad verspreidde. Hoorde bij Den Bosch.

Inmiddels waait er een hele andere wind vanaf het Koudijsterrein. De welriekende geur van vernieuwing, ondernemerschap en goeie feestjes. Want de roest die meer dan tien jaar op Den Bosch stond is eraf geweekt. Eraf geweekt door mensen die rubberbotenparty’s organiseren, huizen bouwen van musicaldecors, hotelkamers aan hijskranen hangen. Die een verpieterd fabrieksterrein zien en denken: kunnen we daar niet iets heel vets mee? Kunnen we daar niet iets uit de grond stampen wat in Den Bosch jaren voor onmogelijk werd gehouden? Een bruisende plek? En dan niet eens in het centrum. Een stukje Berlijn in de Brabantse hoofdstad, de stad van je betovergrootmoeder. Ik moet eerlijk zijn. Toen ik de Tramkade in zijn huidige vorm gestalte zag krijgen geloofde ik er niet in. Leuk, dacht ik, een plek waar jonge, energieke mensen met rare ideeën en wilde ambities iets op poten kunnen zetten, maar wie moeten daar in vredesnaam op af komen? Jongeren ontvluchten gillend deze stad zodra ze hun ov-studentenkaart ontvangen. Dertigers krijgen kinderen en verdwijnen in een berg luiers en houten speelgoed. Twintigers zijn hier een beschermde diersoort. Maar ik had het mis. Ze waren er wél, de jongeren, de twintigers, de dertigers, veertigers en wat al niet meer, die zagen wat er hier gebeurde en dachten: éindelijk! Het is er. Het is gelukt. En het werkt.

Kijk, en dat daar termen als stadsmakerij en urban mining bij komen kijken, dat geloof ik allemaal wel. Dat de hele flikkerse boel circulair moet en dat er hier ongetwijfeld straks zeven koffietentjes zitten die allemaal mokka-latté’s met sojamelk maken, dat hoort erbij, dat zijn de tijden; ik ben geen zeventien meer, en vroeger komt nooit meer terug. Maar laten we stilstaan bij het feit dat hier, op deze vloer, vanaf nu de mensen rondlopen die deze plek aan de stad gegeven hebben. Die hebben aangetoond dat hoewel je in Den Bosch nog geen plastic ijshoorn voor een ijswinkel kunt zetten zonder zeven vergunningen aan te vragen en vijf wethouders om te kopen, dat je in deze stad tóch iets voor elkaar kunt krijgen. Als je maar verdomd hardnekkig bent. Vroeger was alles beter, behalve de dingen die er toen nog niet waren. Dit hier, deze plek, is er nú, en dat maakt het nu in ieder geval in deze hoek van de stad beter dan het ooit was. Dat is dankzij jullie. Dus laat ons proosten, op dat jullie op deze plek nog maar vele onmogelijk geachte, tegengewerkte en weggelachen projecten mogen verzinnen. Maak stad. Mine urban. Zo circulair als maar kan. Den Bosch heeft het nodig.